KONTXA KARRANTZA: HHko Udazkeneko Irteera (Balneario Casa Pallotti, 2017-X-27)

ONGI ETORRI, UDAZKENA!

UDAZKENA NEGUAREN UDABERRIA DA
El otoño es la primavera del invierno

UDAZKENA HOSTOZ BETETAKO UDABERRIA DA,
El otoño es una segunda primavera en la que cada hoja es una flor

GOOD BYE SUMMER! HELLO AUTUMN!

Hace muchos años ya que, por iniciativa de sus andereños, el alumnado de educación infantil comenzó a ir en otoño al balneario de los Palotinos en El Molinar a recoger hojas. Fue en el curso 2011/12 cuando esa salida se integró en el proyecto de Agenda 21 Escolar del centro y, desde entonces, con alternativas, unos años acuden al recogido y coqueto parque del balneario y otros al área recreativa de El Suceso.

En este 2017, el alumnado de educación infantil ha disfrutado del paseo y del juego en el campo de hojas secas que había en el claro del bosquecillo del balneario. Sucedió el pasado viernes, 27 de octubre.

Al inicio del recorrido, en un tronco centenario pudieron ver a los enanitos y duendecillos del bosque junto a algunos de sus animales amigos.

Y un poquito más adelante había un mar lleno de peces de color marrón.

"¡No es el mar! ¡Y no son peces!" -me dijo un niño.

"¡Son hojas secas!"

Y lo eran, hojas de platanero, sí, prácticamente todas... hojas de platanero. ¡Vaya despiste el mío!

Platanondoa edo alboa hosto erorkorreko zuhaitz oso ezaguna da, hazkunde azkarreko eta oso kementsua delako. 30-35 metrokoa izan daiteke. Apiril eta maiatzean loratzen da. Orain arte Platanondoak apaingarri gisa erabili dira hirietan, baina basoetan ere erabiltzen hasi dira bere hazkuntza azkarra dela eta.

HOSTO BILA 2 URTEKOAK DOTORE JOAN ZIREN

De vez en cuando había que pararse un segundo para hacerse una bonita fotografía de recuerdo.

Eguraldia eguzkitsua izan arren, tokiko hezetasuna nabaria zen; hostoak bustita eta belardia ihintzez baitzegoen. Baina hori bost axola! Zapaltzerakoan hostoek fir-fir egiten zuten eta airean askatzean tximeletak balira bezala hegaz egiten zuten.

¿Quién no ha soñado alguna vez hacer magia y transformar una hoja en una mariposa de colores?

Posible al da hostoa tximeleta bihurtzea?

Ume baten irudimenean, bai!

Leo Messi izango banintz hamaika gol sartuko nituzke! Begira!

Al mediodía el contraluz de los rayos del sol dibujaba siluetas de colores

Umeak nekatzen dira ala nekaezinak dira?

Zer uste duzu zuk?

UDAZKENEKO MARROIAK GOGOKO DITUT
Los únicos marrones que me gustan son los del otoño

Udazkena da eta gustukoa dugu. Gainera, ikasleok primeran pasa dezakegu irteeran hartutako hostoekin eskola apaintzen andereñoen laguntzarekin.

Datorren urterako gure eraikina apaindu ahal dugu udazkeneko fruituekin. Ez al zaizue ideia gustatzen, akaso? Begira zenbat gauza ekar dezakegun etxetik! Kalabazak, pinaburuak, perretxikoak, mahatsak, gaztainak, intxaurrak, hurrak, sagarrak, zuhaitz erdi biluziak, kolore eta forma ezberdinetako hostoak… Animatuko al zarete?

Ondo legoke!

PREGUNTAS SOBRE EL OTOÑO...

¿Por qué en otoño las hojas son de diferentes colores? (rojas, amarillas, marrones...)

¿Por qué en otoño mientras que unos árboles se quedan si hojas en sus ramas otros aún las mantienen casi todas y encima siguen de color verde?

UDAZKEN PROPOSAMEN DIDAKTIKOAK

MOTIBAZIORAKO HIZKETALDIA

Urtaroen artean dauden aldeak (koloreak, janzten dugun arropa, klima…) azaltzea lagungarria da ikasleei aniztasuna ikustarazteko, bai eta urtaro bakoitzak betetzen duen funtzioa ikusarazteko ere, nahiz urtaro jakin bat gustatu edo ez.
Hizketaldiaren bidez, galderak egitea datza, jakin ahal izateko ikasleek zer dakiten udazkenari buruz eta hurrengo jarduerak egite aldera ikasleak motibatzeko.

Jarduera honetan, ikasleek komunikazio gaitasuna landuko da, eta, hortaz adi entzutea ezinbestekoa elementuetako bat da gatazkei aurre egiteko.

GOAZEN HOSTOAK BILATZERA!

Aktibitate honek herriko edo eskolako toki apropos batean hostoak biltzera joatean datza, gero ikusitako zuhaiztei, aurkitutako barietatei, komunean dauzkaten aspektuei, tamainari, ehundurari eta hartutako hostoen koloreari, etab. buruz hausnartzeko. Horretarako, aktibitate ezberdinak egin daitzeke: hostoak sailkatu, antolatu, ezaugarriak identifikatu…
Hartutako hostoen barietateari erreparatuta, aniztasunaren ideia lan daiteke balio positibotzat hartuta, aktibitate honek aberasten bait gaitu dena bere funtzioa duelako. Halaber lankidetasuna lantzen laguntzen gaitu, ikasleen jarrera horietaz ohartzea eta positiboki indartzea garrantzitsua da.

ZUHAITZ BAT IKASGELAN

Ekintza honek zuhaitz edo baso bat klase guztiaren artean egitean datza, bai lehen hartutako hostoekin, bai marraztutako edo argazkietatik ebakitako hostoekin.
Denon artean egindako zuhaitz edo baso honek, partaidetasunaren zentzua pizten laguntzen gaitu taldeko kohesioari lagunzten, lankidetasunaren balioa lantzen eta gatazken ebazpen positiboa sustatzen, aniztasunaren idea (pertsona bakoiztak hosto bat gustuko du) balio positibotzat lantzeaz aparte.

ZER HOTS EGITEN DU EURIAK?

Euri makil bat egin, Hegoamerikatik datorren musika tresna, beste kulturetako tresnak zenbatesteko aukera ematen digu, baita berdintasunaren balioa lantzeko aukera ere. Pertsona bakoitzak bere gustuak ditu, beraz makil bakoitzaren apainketa ezberdina izango da, hala ere, ikasleek kasu guztietan fabrikazioa berdina izan dela ikus dezakete, modu ezberdinenan apaindutak badaude ere. Hau ere pertsonekin gertatzen da, ezberdinak kanpotik baina barnetik, guztioi ongi trata gaitzaten gustatzen zaigu, maita gaitzaten.

UDAZKENAREN MUSEOA

Jarduera honen ideia jadanik daukagun materiala eta etxetik ekar daitezkeen beste zenbait material aprobetxatzea da gainerako heziketa-komunitateari erakusteko. Taldekako funtzioen banaketaren bidez (sarrerak egin, kartelak elaboratu, klasea apaindu, museoa antolatu, azalpenak eta bisitarientzako arauak prestatu,…) kooperazioa eta talde-lana sustatuko dugu. Gainera, museoa bisitatzeko arauak antolatzea bizikidetzarekin lotutako aspektuak lantzea ahalbidetzen digu, eskubideak eta beharrak, etab.
Udazkeneko ohiturei dedikatutako museoko txoko bat, aniztasunaren eta berdintasunaren balioak lantzen lagunduko du: gure udalerriko erabilera eta tradizioak ikusi ahal izango ditugu, gure inguruko gune landatar eta urbanoak edo geografikoki urruti daudenenak, urtaro honi buruzko antzeko ohiturak parteka dezaketenak.

UDAZKENEKO ASKARI BAT

Azkari bat egiten dugu udazkeneko fruituekin.
Fruitu bakoitza identifikatu, dastatu eta ikasleen gustu ezberdinak ezagutzea, aniztasunaren balioa lantzeko aukera ematen digu.

Iturria: educación-alboan

Jada udazkenean sartuta gaude. Udazkenaren ezaugarri nabermenetakoa gure baso eta herrietako zuhaitz gehienek hostoa galtzea da. Zerk eragiten du, ordea, hostoak galtzea?

Udako lehorteek (etengabe eta iraunkorrek zein egun batzuetako lehorte txikiek) hostoak kaltetu egiten dituzte eta euren nerbioetan sartzen dien aireak zaildu egiten du enborretik ura iristea. Beraz, hostoak ihartu egiten dira apurka apurka.

Heltzeko hormonek eta metatutako osagaiek hostoei kolore gorrixka ematen diete eta hostoak erortzea eragiten dute. Eguraldiak, eta batez ere egunaren luzerak, eragiten du, besteak beste, hormona batzuk edo besteak agertzea, argi-kopuruak eta intensitateak osagaiak aktibatzea edo ez aktibatzea eragiten baitu.

Zuhaitzek baldintza txarrei (nagusiko hotzari eta lehorteari) aurre egiteko galtzen dituzte hostoak. Badira, hala ere, urte osoan hostoak dituzten zuhaitzak, horiek baldintza txarrei aurre egiteko bestelako moldaketak baitituzte.

Iturria: Gaztelhuyar. 200ko urria

HAY DOS REGALOS QUE DEBEMOS DAR A LOS NIÑOS Y NIÑAS:

UNO SON RAÍCES Y OTRO SON ALAS.

Igual que no hay dos niños iguales, tampoco encontrarás dos hojas iguales.

Antzeko-parezido, bai; baina berdin-berdinak, ez!

"Todos los mayores han sido niños antes,

pero pocos lo recuerdan"

(El principito)

¿Conoces algún árbol que rechace una caricia o un abrazo?

EZ IZAN UDAZKENAREN BELDUR.

HOSTOAK ERORI ARREN, ADARREK DIRAUTE

ADARRAK HABIA EGITEKO DIRAU

DEL OTOÑO APRENDÍ QUE,

AUNQUE CAIGAN LAS HOJAS,

EL ÁRBOL SIGUE EN PIE

(Y LAS NUEVAS HOJAS VUELVEN A CRECER CON MÁS FUERZA)

Korro, korro, korroan

jolasean eta kantuan,

korro, korro, korroan

orain dira bai kontuak.

Korro txirinbolo zein polita den

Korro txirinbolo zein polita den.

Hanka bat, bestea.

Korro txirinbolo.

Korro txirinbolo zein polita den

Korro txirinbolo zein polita den.

Hanka bat, bestea.

Esku bat, bestea.

Korro txirinbolo.

Korro txirinbolo zein polita den

Korro txirinbolo zein polita den.

Hanka bat, bestea.

Esku bat, bestea.

Begi bat, bestea.

Korro txirinbolo.

Abesti hau oso polita eta dibertigarria da!

Guk ere ikasi nahi dugu!

Amets egiten udazkeneko ohean

EA DAKIZKIZUN UDAZKENEKO ATSOTITZAK!
HOR DOAZ BATZUK!

* Ezkur urte, sagu urte
* Urriko hilberrian elurra ageri bada, zazpi ilberritan ikusiko duzu
* Eguraldi ona eta behorra mendian behera, hurrengo egunean elurra
* Urriko elurra, zortzi hilabeteko elurra
* Azaroa hotz, negua motz; azaroa bero, negua gero
* Bostak eta iluna, txerria hiltzeko eguna
* Azaroko eguna, argitu orduko iluna

REFRANES DE OTOÑO

* Cuando meto las castañas en el horno es que llegó el otoño.
* En octubre de hojas el campo se cubre.
* En octubre, caída de hojas y lumbre.
* Octubre entrante, barriga tirante.
* Mucha flor en primavera, buen otoño nos espera.
* Octubre lluvioso, año copioso.
* En el día de difuntos, memoria y frío van juntos.

Udazken kuadrilla

Udazkena azaldu zen

mutilak hor jolasten

hostoak erortzen

zuhaitzak biluzten

eta HHkoak ondo pasatzen.

Udazkena iritsi da

eta hostoak erori.

Hori dela eta,

HHkoak Balneariora etorri.

Aititerekin joango gara

gaztainak hartzera,

urtxintxak ezkurrak jaten

dabiltza "Matoan".

Un niño siempre puede enseñar tres cosas a un adulto:

a ponerse contento sin motivo,

a estar siempre ocupado con algo

y a saber exigir con todas sus fuerzas aquello que desea.

Eguzki amandrea

zer duzu berri?

Udazkena da eta

hostoak erori.

Hau bai istorio hunkigarria!

UDAZKENA

UDAZKENA HELDU DA
TXORIAK ISILIK
HOSTOAK JAUSI DIRA
HOSTOAK JAUSI DIRA
ZUHAITZAK TRISTERIK
BAINA GU NESKA ETA MUTIL
POZ-POZEZ BETERIK

UDAZKEN KOLORETAN

La canción más bonita sobre el otoño en Euskera

UDAZKENA

Udazkena urtaro magikoa da: hostoek kolorez aldatzen dute, tenperatura jeitsi egiten da eta mendiak kolorez estaltzen dira. Slyki asko gustatzen zaio udazkeneko hostoekin jolastea, eta zuei?

UDAZKENA

"Kontaidazu kontaidazu" liburuan oinaritutako udazkenari buruzko ipuina

UDAZKEN ASMAKIZUNAK

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
ASKO ETA ASKO ERORTZEN DIRA.
BATZUK GAINERA HAIZEAREKIN...
DANTZAN ARI DIRA.
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
ERRETA EDO EGOSITA, BERDIN DA,
MARROI KOLOREKOA,
BAINA BERDIN BERDIN JATEN DA.
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
FIRIN-FIRIN BADATOR BADATOR,
EZ DA GELDITZEN
ETA JOTZEN GAITU AURPEGIAN.
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
LURRETIK JAIOA BASOAN BARRENA,
EZ DU BEGIRIK, BAINA BADAGO BIZIRIK
ETA TXAPELA DAUKA.
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
NIK BI DAUZKAT GUSTATZEN ZAIDALAKO PUTZUETAN PLISTI-PLASTA SARTZEA,
BAINA EZ ORDEA OINAK BUSTITZEA.
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
KANPOTIK GOGORRA
ETA BARRUTIK... BURMUIN ITXURAKOA.
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
GOITIK BEHERA ERORTZEN DA
BAINA EZ DU MINIK EGITEN,
EZ DA ZURIA
BAINA BAI GARDENA.
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
TXOKOLATE KOLOREKOA
BIHOTZ FORMAKOA
LABEAN SARTUTA
DIRUDI SUZIRIA.
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
FRUTA GORRI, HORIA EDO BERDEA
BARRUTIK ZURIA
BOROBILA DA
ETA ISATSA DAUKA
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
BESO ASKO DITU
ETA HANKA BAKARRA
NEGUAN BILIZIK ETA UDAN JANTZITA.
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
MARROIA DA
ETA OSO GOGORRA.
KUTXA BAT DA
GILTZIK GABE ITXITA.
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
BASOAN HARTZEN DA
ETA TXAPELA DAUKA.
BIGUNA DA.
SUTAN ERRETA JATEN DA.
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
FRUTA HORIA DA,
BARRUTIK ZURIA.
ILARGI FORMAKOA.
GABARDINA KENDUTA JANGO NAUZU
ZER OTE DA?

ZER OTE DA? ZER OTE DA?
OSTIRALAREN KOLOREKOA
BARRUTIK ZURIA
KANPAI FORMAKOA
ETA EZ BADAKIZU MADARIKATUA!
ZER OTE DA?